ေလးဖက္မက နာတဲ့ ေသြးေလးဖက္နာ

 

ေလးဖက္မက နာတဲ့ ေသြးေလးဖက္နာ
________________________

ေသြးေလးဖက္နာ ဆိုတာ ဘာလဲ
ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါ Rheumatoid Arthritis (RA) သည္ အဆစ္အျမစ္မ်ား နာတာရွည္ေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္ေပၚေနေသာအေျခအေနတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ားကို တိုက္ခိုက္သည့္ ခႏၵာကိုယ္၏ ခုခံအားစနစ္က အဆစ္အျမစ္မ်ားကို မွားယြင္းတိုက္ခိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္လာရသည္။ ပိုးေလးဖက္နာ၊ အေရျပားေလးဖက္နာေရာဂါမ်ားႏွင့္ ေရာဂါလကၡဏာ ကဲြျပားမႈမ်ားရွိသည္ ကုသပံုျခင္းလည္း ကဲြျပားသည္။ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ တျဖည္းျဖည္းျခင္းေပၚလာတတ္သည္။ အဆစ္အျမစ္ နာက်င္ျခင္း၊ တင္းေနၿပီး လႈပ္ရွားရန္ခက္ျခင္း၊ နီရီေဖာင္းကားျခင္းမ်ား ျဖစ္တတ္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဆစ္အျမစ္မ်ားကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္ပ်က္စီးေစေသာ္လည္း အဆစ္အျမစ္မဟုတ္ေသာ ခႏၶာကိုယ္တြင္း အဂၤါမ်ားကိုလည္း ေရာင္ရမ္းျခင္း ထိခိုက္ပ်က္စီးျခင္း ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။
ေသြးေလးဖက္နာျဖစ္ႏိုင္ေျခ
ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု တိက်စြာ မေတြ႔ရွိရေသးပါ။ သို႔ေသာ္ ေသြးေလးဖက္နာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားေစေသာ အခ်က္တစ္ခ်ိဳ႔ကိုေတာ့ ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါသည္။ အနီးစပ္ဆံုးခန္႔မွန္းခ်က္အရ လူအေယာက္ တစ္ရာလွ်င္ တစ္ဦး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အမ်ိဳးသား/အမ်ိဳးသမီးကဲြျပားမႈ၊ လူမ်ိဳးကဲြျပားမႈႏွင့္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇကဲြျပားမႈမ်ားက ေသြးေလးဖက္နာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို လႊမ္းမိုးထားပါသည္။

အမ်ိဳးသားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး
ခိုင္မာေသာ ေလ့လာေတြရွိခ်က္မ်ားအရ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ အမ်ိဳးသားမ်ားထက္ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ သံုးဆ ပိုမ်ားပါသည္။

မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ
မိဘတြင္ ေသြးေလးဖက္နာ ေရာဂါ ရွိေသာ္လည္း သားသမီးတြင္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ မ်ိဳး႐ိုးလိုက္ေသာ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ သို႔ရာတြင္ တစ္ခ်ိ႔ေသာ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇဂ်င္း (Gene) ပါ၀င္သူမ်ားတြင္ ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားေၾကာင္းေတြ႔ရွိရသည္။ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇဂ်င္းမ်ား တူသည့္ အျမႊာညီအစ္ကို ညီအစ္မ မ်ားတြင္ တစ္ဦးေသြးေလးဖက္နာျဖစ္လွ်င္ ေနာက္တစ္ဦးပါျဖစ္ႏိုင္ေျခ ၃၀% ေက်ာ္ရွိသည္။

ေရာဂါအစျပဳေပးသည့္အခ်က္မ်ား
ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ား
ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ ဘက္တီးရီးယားႏွင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးတစ္ခ်ိဳ႔ ကူးစက္ခံျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါ အစျပဳလာသည္ဟု ေတြးထင္ရသည္။ မည္သည့္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ဆိုသည္ကိုမူ ယေန႔တိုင္ တိက်စြာ မေျပာႏိုင္ေသးေခ်။

ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားတြင္ ေသြးေလးဖက္နာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားသည္။ ေရာဂါျဖစ္သူမ်ားတြင္လည္း ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါပိုမို ဆိုးရြားျပင္းထန္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ဖိစီးမႈမ်ား
ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါရွိသူ အမ်ားစုတြင္ လကၡဏာမ်ားမခံစားရမီ ေျခာက္လခန္႔အတြင္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းႏွင့္ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားေသာ အခ်ိန္ကာလမ်ား ရွိခဲ့ၾကေၾကာင္းကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေရာဂါအစျပဳခ်ိန္ႏွင့္ လကၡဏာမ်ားခံစားရေသာေၾကာင့္ ေဆး႐ံုေဆးခန္း ျပသရခ်ိန္ လပိုင္းခန္႔ကြာျခားတတ္သည္။ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း လကၡဏာျပေသာ ေရာဂါျဖစ္သည္။ အေစာပိုင္း ခံစားရေသာ လကၡဏာမ်ားမွာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ေညာင္းကိုက္ျခင္း၊ ႂကြက္သားနာက်င္ျခင္း၊ ေငြ႔ေငြ႔ဖ်ားျခင္း၊ ပိန္လာျခင္း၊ လက္မ်ား ထံုက်င္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္သည္။ အဆစ္အျမစ္ တင္းရင္း နာက်င္ျခင္း မျဖစ္မီ ေျပာခဲ့ေသာလကၡဏာမ်ား ေပၚလာတတ္သည္ကိုလည္း ေတြ႔ရတတ္သည္။ ခႏၶာကိုယ္တြင္းအဂၤါမ်ားေရာင္ရမ္းျခင္းေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊ ေမာျခင္း မ်ားျဖင့္လည္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား အစျပဳတတ္သည္ကို တစ္ခါတစ္ရံေတြ႔ရသည္။ အဆစ္အျမစ္မ်ားအျပင္ ႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ ေဘလံုး ႏွင့္ မ်က္စိ တြင္ ေရာင္ရမ္းျခင္း ျပႆနာမ်ားျဖစ္တတ္သည္။ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါ ခံစားရသူျခင္းတူေသာ္လည္း မည္သူ႔တြင္ မည္ကဲ့သို႔ လကၡဏာမ်ားေပၚမည္ ပိုဆိုးမည္ဟု ႀကိဳတင္မသိႏိုင္ပါ။

ေရာင္ရမ္းေသာအဆစ္မ်ား
မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘယ္ညာ ႏွစ္ဖက္လံုးရွိ အဆစ္မ်ား တစ္ၿပိဳင္နက္ ေရာင္ရမ္းေလ့ရွိသည္။ အစပိုင္းတြင္ လက္ေခ်ာင္း၊ ေျခေခ်ာင္းရွိ အဆစ္အေသးမ်ား စတင္နာက်င္ေရာင္ရမ္းေလ့ရွိသည္။ ဒူး၊ ပခံုးကဲ့သို႔ အဆစ္ႀကီးႀကီး တစ္ခုတည္းလည္း စတင္ခံစားရႏိုင္သည္။ ေရာဂါပိုးဆိုးလာသည္ႏွင့္အမွ် အမ်ားစုတြင္ လက္ေမာင္းႏွင့္ ေျခေထာက္ အဆစ္အျမစ္မ်ားပါ နာက်င္ေရာင္ရမ္းလာေလ့ရွိသည္။ ၂၀-၅၀% ေသာသူမ်ားတြင္ တင္ပဆံု႐ိုးဆစ္ႏွင့္ ခါး႐ိုးဆစ္မ်ားပါ ေရာင္ရမ္းတတ္သည္။

အဆစ္အျမစ္လကၡဏာ
အဆစ္အျမစ္မ်ား နာက်င္ျခင္း၊ တင္းျခင္း၊ နီရဲျခင္း၊ ကိုင္ၾကည့္လွ်င္ပူေနျခင္း၊ ေဖာင္းေနျခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ား တျဖည္းျဖည္း ျဖစ္လာသည္။ မနက္ေစာေစာ ႏွင့္ ၾကာၾကာထိုင္ၿပီးလွ်င္ အဆစ္အျမစ္မ်ား တင္းကာ ေကြးဆန္႔ခက္ျခင္းမွာ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ အျဖစ္ရဆံုးပင္ျဖစ္သည္။ တစ္နာရီ၀န္းက်င္ခန္႔ ၾကာေအာင္ အဆစ္မ်ား တင္းေနတတ္သည္။ လက္ေခ်ာင္းရွိအဆစ္မ်ား ဦးစြာေရာင္ရမ္းေလ့ရွိၿပီး မကုသပဲ ၾကာလာလွ်င္ အဆစ္မ်ား ေကာက္ေကြးျခင္း လက္ေခ်ာင္းမ်ား လက္သန္းဘက္သို႔ ယိုင္လာျခင္းတို႔သည္ ေသြးေလးဖက္နာ ေရာဂါ၏ ထူးျခားလကၡဏာမ်ားျဖစ္သည္။ လက္ဖ်ံ တံေတာင္နဲ႔ ဖိမိေသာေနရာမ်ားရွိ အေရျပားေအာက္တြင္ မာမာအဖုမ်ားလည္း ျဖစ္လာတတ္သည္။ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါေၾကာင့္ ေသြးေၾကာမ်ားေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္သည့္ လကၡဏာမ်ားလည္း ခံစားရေလ့ရွိသည္။

အဆစ္နာတိုင္း ေသြးေလးဖက္နာမဟုတ္ပါ
ထိခိုက္မႈေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ဒဏ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ကူးစက္ဖ်ားနာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေစ အဆစ္အျမစ္ နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ လိုအပ္ေသာ ကုသမႈျဖင့္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါသည္။ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါတြင္ အဆစ္အျမစ္ နာက်င္ေရာင္ရမ္းျခင္းသည္ တစ္လခဲြထက္မက ၾကာရွည္ခံစားရေလ့ရွိသည္။

စမ္းသပ္ စစ္ေဆးျခင္း
ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါဟု တိက်စြာ ေျပာႏိုင္ရန္ ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း လိုအပ္သည္မ်ား စစ္ေဆးျခင္း ျပဳလုပ္ရပါသည္။ ေရာင္ရမ္းေနေသာ အဆစ္မ်ားကို စမ္းသပ္ျခင္း တျခားလကၡဏာမ်ား ရွိမရွိ စမ္းသပ္ျခင္းျပဳလုပ္ရသည္။ ေသြးေလးဖက္နာအတြက္ ေသြးစစ္ေဆးျခင္း တဲြဖက္ျပႆနာမ်ားအတြက္ ေသြးစစ္ျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းအဆစ္မ်ားကို ဓာတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္ရသည္။ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအေပၚမူတည္၍ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါ ေသခ်ာလွ်င္ လိုအပ္ေသာကုသမႈမ်ား စေပးေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ အဆစ္အျမစ္မ်ား ေကာက္ေကြး ပံုပ်က္ လႈပ္ရွားရန္ခက္ခဲျခင္း မျဖစ္မီ တတ္ကၽြမ္းနားလည္သူႏွင့္ ေစာေစာျပကာ ေရာဂါသိၿပီး ကုသမႈစႏိုင္ရန္ အလြန္ အေရးႀကီးသည္။

ကုသျခင္း
ေရာဂါအေျခအေန၊ အဆစ္အျမစ္ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈ၊ ဓာတ္မွန္အေျဖ၊ ေရာဂါေျပာင္းလဲမႈအေျခအေန၊ ကုသေဆး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားခံစားရမႈ စသည့္အခ်က္မ်ားအေပၚ မူတည္ၿပီး သင့္ေတာ္သည့္ ကုသေဆးကို ေပးရသည္။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား၊ စတီး႐ိြဳက္ (Steroid) ေခၚ နာက်င္ေရာင္ရမ္းျခင္းသက္သာေစသည့္ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား၊ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါအတြက္ အထူးေဆးမ်ား ပါ၀င္သည္။

ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားပါ
နာက်င္ျခင္းေၾကာင့္ လႈပ္ရွားမႈမလုပ္လွ်င္ ႂကြက္သားအားနည္းလာျခင္း၊ အဆစ္မ်ားခိုင္ၿပီးမလႈပ္ႏိုင္ျခင္း ပိုဆိုးလာႏိုင္သည္။ ေဆးကုသမႈအျပင္ ဆရာ၀န္ညြန္ၾကားခ်က္ျဖင့္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၊ ေန႔စဥ္အလုပ္မ်ားကို အဆင္ေျပစြာလုပ္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား အသံုးျပဳျခင္း ျဖင့္ နာက်င္ေရာင္ရမ္းမႈမ်ား သက္သာေစႏိုင္သည္။

က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္စြာစားေသာက္ပါ
ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါေၾကာင့္ ႏွလံုးႏွင့္ေသြးေၾကာေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားသည္။ အဆီမ်ားေသာအစားေသာက္မ်ားေရွာင္ၿပီး သစ္သီးႏွင့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားကို မ်ားမ်ားစားပါ။

ေရာဂါေပ်ာက္သလား
ကုသျခင္းမခံယူပဲ ေရာဂါသက္သာသြားသည့္ ျဖစ္ရပ္မွာ ရွားသည္။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ေရာဂါျဖစ္ပြားသည့္ပံုစံ ကဲြျပားႏိုင္သည္ ႀကိဳတင္မွန္းဆ၍ မရႏိုင္ပါ။ ကုသေပးျခင္းျဖင့္ လကၡဏာမ်ား လပိုင္းအၾကာတြင္ ၿငိမ္သြားၿပီး ေနာက္မွ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေရာဂါျပန္ႂကြလာျခင္း အျဖစ္မ်ားသည္။ ဆရာ၀န္ႏွင့္ မွာၾကားထားသည့္အတိုင္း ပံုမွန္ ျပန္ျပေပးေနရန္ အေရးႀကီးသည္။ ေရာဂါအေျခအေနကို ၾကည့္ၿပီး ေဆးအတိုးအေလ်ာ့ လုပ္ရသည္။ ေဆးပံုမွန္ေသာက္ေနလွ်င္ ေရာဂါကို ေကာင္းေကာင္းထိန္းထားႏိုင္ပါသည္။ ၁၀-၂၀% ခန္႔ေသာ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါရွင္မ်ားတြင္ ကုသမႈေပးထားေသာ္လည္း ေရာဂါပိုဆိုးလာတတ္သည္။

အိမ္ေထာင္ျပဳ ကေလးေမြးလို႔ရလား
ရပါသည္။ ကိုယ္၀န္ရႏိုင္ေျခမျဖစ္မီကတည္းက ကုသေပးေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေဆးကုသမႈအတြက္ ေသခ်ာတိုင္ပင္ထားရန္ အေရးႀကီးသည္။ သေႏၶသားကို ျပႆနာေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ေပးထားလွ်င္ ကိုယ္၀န္မရမီ ၃ လ သို႔မဟုတ္ ၂ ႏွစ္ႀကိဳျဖတ္ထားရမည့္ ေဆးမ်ားရွိသည္။
မ်ားေသာအားျဖင့္ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါသည္ ကိုယ္၀န္ရွိခ်ိန္တြင္ သက္သာေနတတ္ၿပီး ၉၀% ခန္႔သည္ ကေလးေမြးၿပီး ၃ လအတြင္း ေရာဂါျပန္ႂကြတတ္သည္။

ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါကို ေစာေစာသိ ေစာေစာကုႏိုင္ၾကပါေစ

#Rheumatoid_Arthritis #RA
Reference: Uptodate
Photos: Davidson 23rd

ေနာက္ထပ္ ဒီ Page ကေနတင္ေပးတဲ့ ပို႔စ္ေတြကို မလြတ္တမ္း ဖတ္ႏိုင္ေအာင္
ေအာက္ဆံုးက Page နာမည္ကိုႏွိပ္ Like ကိုႏွိပ္ Following ကို ႏွိပ္ၿပီး
ေအာက္ညာဖက္က See First လုပ္ထားေပးၾကပါလို႔ အႀကံျပဳ ေတာင္းဆိုခ်င္ပါတယ္။

See First လုပ္ထားတာျပည့္ေနလို႔ မရေတာ့ရင္
ပို႔စ္အသစ္တင္တိုင္း ေတြ႕ႏိုင္ေအာင္ ဒီေအာက္ကလင့္ကိုႏွိပ္ၿပီး Standard ဆိုတာေရြးၾကည့္ပါ အျပာေရာင္အမွန္ျခစ္ေလးေပၚရင္ရပါၿပီ။ ရ မရ ေျပာပါဦးေနာ္
https://mobile.facebook.com/drnyeinkohein/get_notification/

ေရးၿပီးသားေဆာင္းပါးေတြကို
အလြယ္ဖတ္လို႔ရေအာင္ တစ္စုတစ္စည္းတည္းစုထားေပးပါတယ္
ေအာက္က Link ကိုႏွိပ္ၿပီး ဖတ္ခ်င္တာေရြးဖတ္ႏိုင္ပါတယ္
https://www.facebook.com/drnyeinkohein/posts/849166261929439

Page ကိုလာလည္ၾကည့္လိုက္ပါ ☺
သင္ေျပာလိုတာ သိခ်င္တာ ကို Comment ေလးတစ္ေၾကာင္းေလာက္ ေရးၿပီးေျပာလိုက္ပါ၊ သိလိုတာကို မက္ေဆ့ကတစ္ဆင့္ ေမးလိုက္ပါ။

ပို႔စ္ကို Share ေပးျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ မွ်ေ၀ျခင္းကို ကူညီႏိုင္ပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္လို႔ က်န္းမာေရးဗဟုသုတမွ်ေ၀ျခင္းမွာ ကူညီခ်င္ရင္ ဒီမွာၾကည့္ေပးပါ https://www.facebook.com/drnyeinkohein/posts/920932661419465

Happy & Healthy
https://www.facebook.com/drnyeinkohein/photos/a.152099688302770.1073741828.152096864969719/928280750684656/?type=3